Alles wat je moet weten over Windows 11

Windows 10 zou de laatste versie van Windows zijn, klonk het in 2015. Quote Microsoft:

Er komt nooit een Windows 11: 'Windows 10 is laatste versie van besturingssysteem''

Dat blijkt achteraf gezien vooral marketingpraat. Windows 10 zou voortdurend worden voorzien van doorlopende updates en zo geen nieuwe naam meer ontvangen. Maar vlak voor de zomer van 2021 onthulde Microsoft dat het aan Windows 11 werkt en sinds 5 oktober 2021 is het nieuwe besturingssyteem beschikbaar.

Wat kost het?

Niets, tenminste voor toestellen die vandaag Windows 10 draaien. Zij krijgen vanaf november tot halverwege 2022 een update naar Windows 11.
Ook wie een nieuwe pc koopt, krijgt binnenkort quasi altijd standaard Windows 11 meegeleverd, of de optie op op termijn gratis te upgraden.

Hoe krijg ik het? Door te wachten. Microsoft wil iedereen een update aanbieden voor midden 2022.
Maar wie nu al aan de slag wil gaan kan via het Windows Insider Program de Windows 11 Insider Preview downloaden en installeren.
Dat is een testversie van het besturingssysteem, maar is bijna identiek aan de definitieve versie.

Kan ik het draaien? (en waarom niet)

Met een nieuwe Windows keert ook de aloude vraag of je computer het aan kan. Ook die specificaties zijn vandaag bekend. Minimum is dat:

• CPU: 1 Ghz of hoger met 2 of meer cores op 64 bit
• RAM: 4 gigabyte
• Opslag: 64 gigabyte
• Scherm: minimum 9 inch met 720p resolutie (HD ready)
• Voor grafische kaarten zegt Microsoft enkel dat ze DirectX12 compatibel moeten zijn

Microsoft heeft met PC Health Check een tool om na te gaan of je toestel technisch klaar is voor Windows 11. Die tool werd afgelopen zomer ook verbeterd waardoor je nu specifiek te horen krijgt waarom je pc Windows 11 niet aan kan.

Bij de oude PC Health Check kreeg je niet te horen waarom je pc niet voldoet aan de eisen voor Windows 11. In de nieuwe ga versie krijg je meer informatie.
Op moderne pc's zal vooral het ontbreken of uitgeschakeld zijn van TPM het obstakel zijn. © Microsoft

Met deze melding in PC Health Checker weet je dat je zonder aanpassingen Windows 11 kan installeren.

Mocht je pc ondanks alles geen update naar Windows 11 krijgen dan is dat de eerste jaren geen probleem.
In de kleine lettertjes lezen we dat Windows 10 nog tot minstens oktober 2025 beveiligingsupdates zal krijgen.

TPM

In onze eerste ervaringen met Windows 11 kregen we al snel te horen dat een installatie niet mogelijk was omdat ons toestel niet over TPM 2.0 beschikt.
Dat staat voor Trusted Platform Mobile en is een opslagelement voor cryptografische sleutels.
Die is normaal gezien aanwezig op recente moederborden. Maar het kan zijn dat je dit in de BIOS/UEFI handmatig moet inschakelen.

Dit wordt vermoedelijk het belangrijkste obstakel om Windows 11 op een modern toestel te installeren. Vanaf hier zijn er vier scenario's mogelijk:

• Je hebt TPM en het is ingeschakeld, dan hoef je niets te doen.

• Je hebt TPM, maar het is niet ingeschakeld. Dan moet je in je UEFI-instellingen gaan zoeken naar TPM
  (op moederborden met AMD processor ook wel fTPM genoemd) om het in te schakelen.
  Het vervelende is dat tools als PC Health Check geen verschil zien tussen een ontbrekende of uitgeschakelde TPM.
  Wie een zelfbouwpc heeft kan dat mogelijk wel achterhalen via de handleiding van het moederbord.

• Je hebt geen TPM, maar je moederbord heeft wel een plaats voor de chip: dan kan je eventueel een aparte TPM module kopen en die op je moederbord plaatsen, zo'n chip kost normaal 10-15 euro. Al is deze optie quasi exclusief voor desktopcomputers.

• Je hebt geen TPM en kan ook geen TPM-chip plaatsen: In dit geval ga je het zonder Windows 11 moeten stellen.

Wat is er nieuw?

Met Windows 11 kiest Microsoft voor een opgefriste interface. Zo staan de icoontjes op de taakbalk in het midden (met rechts nog steeds het systeemvak).
Die icoontjes hebben ook een iets moderner ontwerp dan op Windows 10.

De startknop werd al enkele versies geleden vervangen door een Windows-logo, maar daaronder schuilt voortaan een soort app launcher met een reeks zelfgekozen apps, toegang tot een aantal documenten en uiteraard de aan/uit knop en je profiel op Windows.
Het startmenu waar traditioneel al je toepassingen achter schuilen lijkt daarmee te verdwijnen ten voordele van een breder snelstartmenu.

Achter het Windows-logo schuilt voortaan een app-launcher naar je voornaamste toepassingen. © Microsoft

Op basis van de eerste beelden valt op dat Microsoft het design heeft overgenomen van Windows 10X, het in 2019 aangekondigde lichte besturingssyteem.
In mei liet Microsoft weten dat Windows 10X helemaal niet zou verschijnen, maar dat elementen van het systeem elders zouden opduiken.
Dat is dus in Windows 11.

Wie die nieuwe interface liever niet heeft, kan echter nog altijd terug naar het oude.
Bleeping Computer ontdekte deze zomer al op basis van een gelekte versie dat je in Windows 11 ook voor de klassieke weergave kan gaan.

Snap

Ook nieuw zijn Snap Layouts, Snap Groups en Desktops. Wat vooral een manier is om je bureaublad in te delen en programma's te plaatsen (per 2 of 3, horizontaal of verticaal). Niets baanbrekend, maar wel handig voor wie in meerdere toepassingen tegelijk werkt, al dan niet op zeer grote schermen.

Niet nieuw, maar ook in Windows 11 kan je programma's in een bepaalde verhouding vastzetten. © Microsoft

De Desktops maken het mogelijk om een apart bureaublad te maken voor bijvoorbeeld school/werk, gaming of andere activiteiten.
Ook dat zit vandaag al in Windows 10, maar wordt dus opgefrist.

Teams

Een opmerkelijke keuze is om de chatfunctie van Microsoft Teams in de taakbalk te integreren. Je kan chatten, praten of videobellen met je contacten in Windows. Al vragen we ons af of dit daadwerkelijk vernieuwing is, of vooral een poging van Microsoft om Teams alsnog te laten aanslaan bij consumenten.

Na een jaar waarin zelfs je grootmoeder heeft leren Whatsappen, Facetimen of Zoomen, probeert Microsoft alsnog Teams hip te maken via je taakbalk.

Teams krijgt een vaste plaats in de taakbalk van Windows 11. © Microsoft

Microsoft merkt daarbij op dat je ook kan chatten als je contactpersoon geen Teams heeft. In dat geval loopt het gesprek per sms.
En zo heeft Windows 11 alsnog een stukje nostalgie uit de jaren 2000 aan boord.

Gaming

Voor games gooit Microsoft met een hoop mooi klinkende woorden over het volledige potentieel van je hardware en de beste graphics.
Zo worden Auto HDR en DirectStorage, twee functies van de Xbox, voortaan ook in Windows 11 geïntegreerd.
Dat betekent dat high dynamic range automatisch wordt ingeschakeld wanneer je hardware dat aan kan,
en dat games rechtstreeks in de grafische kaart worden geladen in plaats van via de CPU.

Ook wordt de Xbox app voortaan in Windows 11 gezet, en kunnen Xbox Game Pass abonnees hun games streamen (het volledige spel op een ander toestel spelen, niet te verwarren met het streamen van de beelden naar een publiek).

Widgets

Wat opnieuw een prominente rol speelt in Windows 11 zijn Widgets. Die deden hun intrede al in Windows Vista, maar werden nadien weer op de achtergrond geschoven. Voortaan kan je je bureaublad dus opnieuw opfleuren met een zoekbalk, weersvoorspellingen, je agenda of andere informatiebronnen.

Widgets keren terug in Windows 11. © Microsoft

Stories en meer vrijheid in de Microsoft Store

Wat wel grondig werd vernieuwd is de Microsoft Store. De interface werd opgefrist en is volgens Microsoft sneller,
waarbij het ook makkelijker zoeken is naar apps. Microsoft spreekt van een 'nieuwe, open Microsoft Store op Windows 11'.

Daarmee verwijst het bedrijf naar haar nieuwe beleid waarbij ook externe app stores welkom zijn in de Microsoft Store.
Dat wil zeggen dat games en apps die op hun beurt zelf digitale producten en diensten verkopen,
dat via hun eigen betaalsysteem kunnen doen en dus geen commissie moeten afstaan aan Microsoft. Een duidelijke verwijzing naar Apple,
dat momenteel felle kritiek krijgt omdat je daar altijd via de App Store moet passeren en commissie moet betalen.

Tot slot belooft de nieuwe Microsoft Store dat het ook makkelijker is om apps die je nog niet kent te ontdekken. Daarom krijgt de applicatiewinkel
voortaan 'stories'. Het ding dat Snapchat heeft uitgevonden en nadien werd afgekeken door Instagram, Twitter
en zelfs Linkedin, zit nu ook op de laatste plaats waar we het zouden verwachten: in een applicatiewinkel.

Android apps

Dankzij Amazon komen er voortaan Android-apps op Windows 11. © Microsoft

Een grote nieuwigheid op Windows 11 is de mogelijkheid om voortaan Android apps te draaien op Windows 11.
Dat zal niet lopen via Android of Google Play, maar wel via de Amazon Appstore, die momenteel zo'n 600.000 apps telt.
Een stuk minder dan de 1,85 miljoen bij Google Play, maar wel een stevige aanwinst voor Windows.
Zeker voor tablets of 2-in-1 toestellen met aanraakscherm, en games die wel op Android maar niet op pc beschikbaar zijn.

Maar intussen blijkt dat die functionaliteit nog niet vanaf dag 1 in Windows 11 zit.
Microsoft zegt dat dit er zal komen, maar een datum is er nog niet.

Moet ik upgraden?

Neen. Windows 11 is visueel iets moderner, maar voor zover bekend is de onderliggende motor vrij identiek aan Windows 10.
Dat laatste wordt bovendien nog zeker tot oktober 2025 ondersteund. Wil je nu al aan de slag,
dan is de Windows Insider Preview een (legale) versie die je nu alvast kan proberen. Anders krijg je t.z.t. (vermoedelijk komen de eerste nieuwste pc's met Windows 11 out the box te koop al in november) vanzelf de vraag om te upgraden.